 |
مقاله برگزیده
حضرت علی‌اکبر (علیه‌السلام)
علی اکبر (۳۳-۶۱ق)، فرزند امام حسین (علیه‌السلام) می‌باشد. در منابع تاریخی او را نخستین شهید از بنی‌هاشم در روز عاشورا و شبیه‌ترین مردم به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دانسته‌اند.
معرفی اجمالی
پسر بزرگ امام حسین (علیه‌السلام) مادرش لیلی بنت أبی مُرّة بن عروة بن مسعود، از قبیله بنی ثقیف بود.
معاویه او را سزاوارترین مردم به امر خلافت می‌دانست، زیرا در او شجاعت بنی‌هاشم، سخاوت بنی‌امیه و فخر ثقیف، یکجا گرد آمده بود.
لقب
الف) بیشتر منابع کهن تاریخیاز او با لقب علی اکبر یاد کرده‌اند و ابن ادریس حلّی نیز شواهدی در تأیید آن آورده است،
ب) اما برخی نیزاو را علی اصغر و امام سجاد (علیه‌السلام) را علی اکبر دانسته‌اند.
ج) در منابع شیعی متأخر نیز، لقب علی اصغر برای فرزند نوزاد امام حسین (علیه‌السلام)، که در کربلا شهید شد، ذکر شده است.
سن علی اکبر در زمان شهادت
از تاریخ ولادت و سوانح حیات علی اکبر، اطلاع دقیقی در دست نیست. سن او را هنگام شهادت، ۱۸، ۲۳ یا ۲۵ سال ضبط کرده‌اند.
از آنجا که سن امام سجاد (علیه‌السلام) در کربلا ۲۳ سال، ذکر شدهو علی اکبر از امام سجاد بزرگ‌تر بوده است، ظاهرا علی اکبر در ۲۵ سالگی شهید شده است. به علاوه، ابوالفرج اصفهانی تولد علی اکبر را در زمان خلافت عثمان (۲۳ـ۳۵) دانسته و گفته شده از جدش علی بن ابیطالب و عایشه، روایت، نقل کرده است، که این نیز مؤیدی دیگر، بر احتمال شهادت علی اکبر در ۲۵ سالگی است.
اولین مبارز بنی‌هاشم
روز عاشورا تا هنگامی که اصحاب (غیر‌هاشمی) امام حسین (علیه‌السّلام) زنده بودند، عملاً آنها به میدان جنگ رفتند، و یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند و جنگ و مبارزه و شهادت بنی‌هاشم، پس از شهادت آنان آغاز شد.
بعد از اینکه اصحاب (غیر‌هاشمی) امام حسین (علیه‌السّلام) کشته شدند و کسی نماند جز اهل بیتش که فرزندان علی (علیه‌السّلام)، فرزندان جعفر، فرزندان عقیل، فرزندان امام حسن و فرزندان خود او بودند؛ آنها جمع شدند و با هم خداحافظی کردند و تصمیم به جنگ گرفتند.
اکثر قریب به اتفاق منابع دست اول و معتبر تاریخی، حضرت علی اکبر را اولین شهید از بنی‌هاشم ذکر کرده‌اند.
گفتنی است که ابن اعثم در کتاب الفتوحخوارزمی در مقتل الحسین و ابن شهرآشوب در مناقب آل ابی طالب،عبدالله بن مسلم را به عنوان اولین شهید از بنی‌هاشم ذکر کرده‌اند؛ اما (طبق بررسی‌ها) ابن شهرآشوب از خوارزمی پیروی کرده و خوارزمی نیز مطالب خود را از ابن اعثم گرفته است؛ لذا این نقل در بین منابع قدیم در واقع منحصر به فتوح ابن اعثم می‌شود و فتوح ابن اعثم از نظر اعتبار، در ردیف الاخبار الطوال دینوری و انساب الاشراف بلاذری و تاریخ طبری و الارشاد شیخ مفید قرار ندارد. برای آگاهی بیشتر در این‌باره، به جدول ترتیب شهدای بنی‌هاشم در صفحات آینده مراجعه فرمایید.
هنگامی که از میان جوانان بنی‌هاشم، پیش از همه، حضرت علی اکبر (آماده جنگ شد، او) که از زیبا صورتان و نیک سیرتان روزگار بود، نزد پدر رفت و اجازه نبرد خواست، پدر به او اجازه داد و (با ناامیدی از بازگشت او،) نگاهی مایوسانه به قامتش انداخت، و آنگاه چشمانش را به زیر افکند (ابن اعثم و خوارزمی نوشته‌اند: امام محاسن شریفش را به سوی آسمان گرفت.و گریست. سپس گفت: اللهم اشهد فقد برز الیهم غلام اشبه الناس خلقاً و خلقاً و منطقاً برسولک (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و کنّا اذا اشتقنا الی نبیک نظرنا الیه؛(این جملات را با اندکی تفاوت و با اضافاتی، ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین، ابن اعثم در کتاب الفتوح، و خوارزمی در مقتل الحسین، و با تفاوت بیشتری شیخ صدوق در الامالی، آورده‌اند.) «بارالها، تو شاهد باش، جوانی به جنگ این مردم رفت که در صورت و سیرت و گفتار، شبیه‌ترین مردم به پیامبرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود، و ما هرگاه مشتاق دیدن پیامبرت میشدیم، به این جوان نگاه می‌کردیم».
ادامه
