 |
مقاله برگزیده
یونس کوچک خان جنگلی
در سال ۱۲۹۸ق در خانه میرزا بزرگ، در محله «استاد سرا» ی رشت فرزندی دیده به جهان گشود که نامش را «یونس» نهادند
زندگی نامه
یونس پس از آنکه خواندن و نوشتن را فرا گرفت، در سنین نوجوانی یا جوانی وارد حوزه علمیه رشت شد و به فرا گیری علوم اسلامی اشتغال ورزید یونس سالیانی در مدرسه حاجی حسن واقع در صالح آباد و مدرسه جامع رشت به یادگیری ادبیات عرب،منطق ،فقه واصول پرداخت و مدتی در یکی از حجرههای طبقه اول مدرسه نایب الصدر، واقع در بازار زرکشان سکونت داشت «تحصیلات مقدماتی را تا تاریخ ۱۳۱۲ق در مدارس رشت فراگرفته، از آن پس به تحصیلات عالیه از صرف و نحو و معانی و بیان و منطق و مختصری از اصول و فقه شروع نمود»
او در سال ۱۳۲۲ق در عالیترین درس دوره سطح حوزه علمیه، کفایة الاصول شرکت کرد استادش آیةالله سید عبدالوهاب صالح ضیاءبری (۱۲۹۴ - ۱۳۵۷ق) مجتهد فرزانه صومعه سرا، جزو جوانترین مجتهدان گیلانی بود که در ۲۸ سالگی به اجتهاد رسیده بود وی که شاگرد آخوند خراسانی بود، تحت تاثیر افکار انقلابی استادش رهبری روحانیت رشت را در انقلاب مشروطه به عهده داشت یونس نیز تحت تاثیر افکار استادش از ابتدای نهضت مشروطه، به خیل مشروطه طلبان پیوست
شاگرد استاد سرا سالیانی نیز در حوزههای علمیه قزوین و تهران به فراگیری علوم اسلامی اشتغال ورزید میتوان حدس زد که وی در ماجرای فتح تهران در انقلاب مشروطه (۱۳۲۶ق) در حوزه علمیه قزوین مشغول تحصیل بوده و همراه سپاه مشروطه طلبان گیلانی که برای فتح تهران حرکت کرده بودند، مدتی در پی فتح قزوین در این شهر مانده است
یونس مدتی در مدرسه صالحیه قزوین و مدتی نیز در مدرسه محمودیه تهران ادامه تحصیل داد با توجه به اینکه وی دوره سطح را قبل از انقلاب مشروطه فرا گرفته بود، میتوان حدس زد که سالیانی نیز در حوزه های علمیه قزوین و تهران، در درس خارج فقه و اصول شرکت کرده باشد تحصیل او در حوزه علمیه تهران به احتمال زیاد پس از فتح تهران (۱۳۲۷ ق) یا پس از تعطیلی مجلس و اشغال ایران توسط روسیه به دنبال اولتیماتوم - که وی مدتی به تهران تبعید شده بود - (۱۳۳۰ق) بوده است بنابراین گمان میرود وی ده سال، (۱۳۲۴ - ۱۳۳۴ق) در درس خارج فقه و اصول شرکت کرده باشد
یونس در شکم ماهی
بیداد پادشاهان قاجاریه و بی کفایتی آنان موجب شده بود تا مردم در اندیشه قیام برآیند ستمهای شاهزادگان که بیشتر آنها فرمانروایی استانی از کشور را در دست داشتند، عیاشیهای شاه و سفرهای پرمخارج او به فرنگ که ثمرهاش استقراض خارجی و به یغما رفتن منابع طبیعی و افزایش مالیاتهای سنگین و کمر شکن وبود، سبب برپایی انقلاب مشروطه به رهبری روحانیت شد
مردم رشت از ابتدای انقلاب مشروطه قیام کردند روحانیون رشت در این قیام حضوری چشمگیر داشتند در آن زمان آیةالله سید عبدالوهاب ضیاء بری نایب رئیس انجمن ایالتی گیلان بودو یونس طلبه ای جوان بود که از ابتدای انقلاب مشروطه در رشت حضوری فعال داشت وی برای طلبه ها سخنرانی میکرد و آنها را به انقلاب دعوت می نمود حتی گفته شده است که وی به طلبه ها آموزش نظامی میداد
گیلان در جنبش مشروطیت بسیار پرتلاش بود آیةالله سید عبدالوهاب صالح ضیاءبری رهبری روحانیون رشت را در این نهضت عظیم بر عهده داشت
نخستین مجلس شورای ملی ایران در هیجدهم شعبان ۱۳۲۴ق تشکیل شد اما در سپیده دم ۲۴ جمادی الاولی ۱۳۲۶ق به دستور محمد علی شاه به توپ بسته شد رهبران مشروطه در تهران، از جمله آیةالله سید عبدالله بهبهانی و آیةالله سید محمد طباطبایی دستگیر شدند بسیاری از روحانیون مشروطه خواه تبعید یا زندانی شدند و برخی نیز بهشهادت رسیدند بدین سان استبداد صغیر شکل گرفت مراجع تقلید نجف فتوا به بازگرداندن مشروطه دادند
گیلان نیز خود را برای سرکوب استبداد آماده میساخت مشروطه خواهان گیلان در محرم۱۳۲۶ق با ترور سردار افخم (حاکم گیلان) رشت را تصرف کرده، کنترل ادارات و سربازخانه ها را به دست گرفتند
← حرکت مشروطه طلبان به سوی قزوین
مشروطه طلبان گیلان برای فتح تهران به سوی قزوین حرکت کردند پیشتازان به فرماندهی یونس در بین راه منجیل تا قزوین بارها با قوای دولت درگیر شدند خط شکنان مشروطه طلب به رهبری وی توانستند تا قزوین پیش روند در قزوین با رسیدن نیروهای کمکی، جنگ سختی در گرفت یونس در جنگلهای قزوین رشادت شایانی از خود نشان داد سرانجام دروازه قزوین گشوده شد و مشروطه طلبان آماده حرکت به سوی تهران شدند
سران مشروطه گیلان یونس را در پی دلاوریهای درخشانش در فتح قزوین به عضویت کمیسیون جنگ انجمن ایالتی گیلان و به ریاست مجاهدین گیلان منصوب کردند یونس در فتح تهران نیز فرماندهی شماری از رزمندگان را بر عهده داشت رزمندگان گیلانی به رهبری او در کرج و علی شاه عوض (شهریار) با سربازان حکومت مرکزی به جنگ برخاستند در پی نبردهای سهمگین، مشروطه طلبان گیلان پیروز شدند و در این هنگامه سپاه مشروطه طلب اصفهان نیز به نزدیک شهرتهران رسیدند سرانجام مشروطه طلبان گیلان و اصفهان در ۲۵ جمادی الاخر ۱۳۲۷ق تهران را تصرف کرده، به استبداد خاتمه دادند و محمد علی شاه که به روسیه گریخته بود، از سلطنت خلع و پسرش احمد میرزا به سلطنت رسید
ادامه
