 |
مقاله برگزیده
 امام جواد، ابوجعفر محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهم‌السلام، امام نهم از امامان دوازده‌گانه و یکی از چهارده‌معصوم میباشد. کنیه امام جوادبه دلیل اشتراک کنیه آن حضرت با کنیه امام محمدباقر علیه‌السلام، در منابع رجال و حدیث شیعه از وی با کنیه ابوجعفر ثانی یاد شده است. کنیه خاص آن حضرت ابوعلی است. القابدر منابع علاوه بر لقب مشهور جواد، القاب فراوان دیگری نیز به ایشان نسبت داده شده است، از جمله تقی، زکی، مرتضی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرضی، متقی، منتجب، عالم ربانی و هادی. طبق روایتی، امام رضا علیه‌السلام او را صادق، صابر، فاضل، قرة اعین المؤمنین، و غیظ الملحدین خوانده است. به نوشته نویسنده ناشناخته کتاب القاب الرسول و عترته، امام‌جواد علیه‌السلام در میان مردم به اعجوبه اهل البیت ، نادرة الدهر، بدیع الزمان، عیسی ثانی، و ذوالکرامات نیز شهرت داشته است. فضائلامام محمّدتقی همانند دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) در خصال نیک و اخلاق پسندیده همچون جدّ خویش، پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله)بود. در عبادت و طاعت شهرتی تمام داشت و بیشتر روزها در روزه بود و شبها به عبادت و راز و نیاز. پیوسته این حدیث پیامبر (صلی الله علیه وآله)را بر زبان داشت که «هر کس نماز شب بگزارد، چهره‌اش در روز زیبا و نورانی گردد.» فروتنی امام محمّد تقی (علیه السلام) از صفات برجسته او است. در برخورد با مردم بسیار متواضع و مهربان بود و می‌فرمود: «فروتنی، زینت و شرافت حسب و نسب است.» جود و بخشش او زبانزد همه بود و امروزه نیز آن امام (علیه السلام) را بدین صفت می‌شناسند و بدین روی از القاب مشهورش «جواد الائمّه» است. هر کس نیازی بدو می‌آورد، حاجت روا بازمی‌گشت. آنچه از موقوفات بنی‌هاشم و پدران معصومش به دست می‌آورد، میان نیازمندان تقسیم می‌کرد. نقش انگشتری حضرتنقش انگشتری وی، همچون‌پدرش، «العزه‌للّه» بود، گرچه نقش‌خاتم او را «حسبی‌اللّه حافظی» و «نِعْمَ الْقادِرُ اللّهُ» نیز ذکر کرده‌اند. نسبامام جواد تنها فرزند امام رضا علیه‌السلام است. مادر وی از کنیزان ( امّ ولد ) امام‌رضا علیه‌السلام بود که در منابع با نامهای گوناگون از او یاد شده‌است. شیخ مفید از او با نام سبیکه، از اهالی نَوْبه، یاد کرده و نام سکینه در برخی منابع، احتمالاً مُصَحَّفِ سبیکه است. همچنین گفته‌اند نام وی دُرّه بوده و امام رضا علیه‌السلام او را خیزران خوانده است (که همگی صورت مصحَّف اسامی خیزران و دُرّه را نقل‌کرده‌اند). او را از خاندان ماریه قبطیه ، همسر رسول خدا، نیز دانسته‌اند. در دلائل الامامه نام او ریحانه و کنیه‌اش ام‌الحسن ذکر شده‌است. این تعدد نام چه بسا از آن‌روست که کنیزان به دلایلی، از جمله تغییر مالکانشان، با اسم‌ها و کنیه‌های گوناگون خوانده می‌شدند. ولادت و وفاتبه تصریح تمام منابع، زادگاه آن حضرت مدینه و سال تولد وی۱۹۵ بوده است، اما درباره روز و ماه ولادت اختلاف نظر وجود دارد. قول مشهور و منحصر به فرد، دهم رجب است که شیخ طوسی در مصباح المتهجد نقل کرده‌است، ولی بیشتر منابع زادروز امام را نیمه ماه رمضان دانسته‌اند. حضرت جواد علیه‌السلام در بغداد درگذشت. اغلب منابع زمان وفات وی را اواخر سال۲۲۰ ذکر کرده‌اند. مسعودی سال وفات ایشان را ۲۱۹ ذکر کرده، ولی تستری این قول را صحیح ندانسته است. روز و ماه وفات امام، در پاره‌ای منابع پنجم یا ششم ذیحجه و در برخی دیگر آخر ذیقعده آمده است. بدین‌ترتیب، عمر شریف آن حضرت ۲۵ سال و اندی بوده است. نحوه شهادتاغلب منابع کهن به صراحت سخنی از شهادت امام جواد علیه‌السلام به میان نیاورده‌اند اما در کتاب اثبات الوصیه ، منسوب به مسعودی ، درباره مسموم شدن امام به دست همسرش، ام فضل، گزارش مفصّلی آمده است. بنابراین گزارش، ام‌فضل به تحریک معتصم عباسی و جعفر، برادر تنی ام‌فضل، و از روی حسادت به همسر دیگر امام، امام را مسموم کرد، اما بعد پشیمان شد. بنا بر روایاتی دیگر، یکی از وزرای معتصم به دستور خلیفه، امام جواد علیه‌السلام را مسموم کرد. برخی نیز خبر مسمومیت امام را به عنوان قول مرجوح ذکر کرده‌اند اما شیخ مفید و طبرسی تصریح کرده‌اند که این موضوع نزد آنها به اثبات نرسیده است. با اینکه گفته کسانی چون کلینی ، مفید و طوسی را در مورد مرگ طبیعی امام نمی‌توان نادیده‌گرفت، ولی وجود قراینی چون جوان بودن امام، احضار وی به بغداد به دستور معتصم و فوت ناگهانی‌اش در آن شهر ، شهادت حضرت را محتمل می‌نماید. بر اساس منابع تاریخی واثق، پسر معتصم، بر جنازه امام نماز گزارد. مدفن حضرت جواد علیه‌السلام مقابر قریش در بغداد، پشت قبر جدّش، موسی بن جعفر علیهماالسلام، است که امروزه کاظمین نامیده می‌شود. (ادامه) |
نویسنده : خادم
تاریخ : سه شنبه سی و یکم تیر ۱۳۹۹
زمان : 12:11
